Tìm hiểu về dạ dày, Cách chăm sóc, bảo vệ dạ dày

Dạ dày là gì?

Dạ dày, hay còn gọi là bao tử, là nơi lưu trữ và chế biến thức ăn sau khi nó đi qua thực quản và trước khi tiến vào ruột. Nó đóng vai trò chính trong việc nghiền nát thức ăn và chuyển đổi một phần thức ăn thành dưỡng chất. Sức khỏe tốt của dạ dày cũng góp phần vào hệ miễn dịch khỏe mạnh, qua đó cải thiện sức khỏe tổng thể.

Dạ dày nằm ở đâu?

Dạ dày, còn gọi là bao tử, có vị trí đặc biệt trong cơ thể: nằm ở phía trên và bên trái của khoang bụng, dưới gan và cạnh lá lách. Ngoại hình của dạ dày thường được so sánh với hình dạng của một chiếc móc câu. Điều thú vị là hình dạng của dạ dày có thể thay đổi phụ thuộc vào việc nó đang chứa thức ăn hay không. Trong một số trường hợp, dạ dày có thể mở rộng thành hình sừng bò hoặc hình chữ J, biến đổi linh hoạt theo từng đối tượng. Sự hiểu biết về vị trí và hình dạng của dạ dày giúp chúng ta nhận thức rõ hơn về cơ quan quan trọng này trong hệ tiêu hóa.

Cấu tạo của dạ dày

Cấu tạo dạ dày gồm 5 lớp tính từ ngoài vào trong như sau:

• Lớp thanh mạc: Đây là lớp phúc mạc tạng bao bọc dạ dày
• Lớp dưới thanh mạc
• Lớp cơ: Gồm 3 lớp từ ngoài vào trong là cơ dọc, cơ vòng, cơ chéo
• Lớp dưới niêm mạc
• Lớp niêm mạc chứa các tuyến dạ dày. Các tuyến dạ dày gồm nhiều loại, tiết ra các chất

Chức năng dạ dày

1. Chức năng tiêu hóa: HCl trong dạ dày giúp kích hoạt các men tiêu hóa và điều chỉnh hoạt động của môn vị, đồng thời kích thích tụy tiết dịch. Chất nhầy có nhiệm vụ bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi tổn thương do acid. Pepsinogen, với sự giúp đỡ của HCl, tham gia vào quá trình phân chia protein và làm đông sữa. Ngoài ra, yếu tố nội tại giúp hấp thụ vitamin B12, và dạ dày còn sản xuất secretin, một nội tiết tố thúc đẩy quá trình bài tiết dịch tụy.
2. Chức năng vận động: Áp lực trung bình trong dạ dày là khoảng 8-10 cm H2O, được tạo ra từ sự co bóp liên tục của lớp cơ dạ dày. Khi dạ dày đầy, trương lực sẽ giảm xuống một phần, trong khi đó, trương lực tăng lên mức cao nhất khi dạ dày trống rỗng và không có thức ăn để tiêu hóa.
3. Chức năng bài tiết: Mỗi ngày, dạ dày tiết ra 1-1,5 lít dịch vị, bao gồm protein trong huyết tương như albumin và globulin miễn dịch, các enzym như pepsinogen và pepsin, glycoprotein, yếu tố nội sinh chứa ít glucid, và acid.
4. Chức năng nhu động: Khoảng 5-10 phút sau khi thức ăn vào dạ dày, cơ quan này mới bắt đầu thực hiện các hoạt động nhu động. Quá trình này khởi đầu từ giữa thân dạ dày, di chuyển về phía tâm vị với cường độ nhu động tăng dần, mạnh mẽ và sâu hơn. Mỗi 10-15 giây, một sóng nhu động được lặp lại, đảm bảo việc nhào trộn thức ăn với dịch vị một cách hiệu quả. Qua đó, thức ăn được nghiền nhỏ và chuyển xuống ruột một cách nhịp nhàng.

Tại sao dạ dày thường hay gặp vấn đề

Dạ dày - trung tâm tiêu hóa sôi động, xử lý mọi thứ từ bữa ăn nhỏ nhất đến thức uống hàng ngày, vì thế có rất nhiều nguyên gây ra các vấn đề cho dạ dày như:

• Ăn uống không lành mạnh: Ăn không đúng giờ, ăn quá nhiều, ăn khuya, thức ăn cay nóng có thể gây hại cho dạ dày, dẫn đến đau và bệnh lý dạ dày.
• Lạm dụng rượu bia: Uống nhiều rượu bia gây hại cho niêm mạc dạ dày, có thể dẫn đến viêm loét.
• Sử dụng thuốc quá mức: Thuốc giảm đau và chống viêm sử dụng không đúng cách gây tổn thương dạ dày, viêm loét, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

• Căng thẳng kéo dài: Làm việc quá sức, căng thẳng gây đau dạ dày, viêm loét và các vấn đề sức khỏe khác liên quan đến dạ dày.

Các bệnh lý dạ dày thường gặp

•  Đau dạ dày: Đau dạ dày thường xuất phát từ viêm và sung huyết dạ dày do nhiều nguyên nhân. Tình trạng này cũng thường đi kèm với rối loạn chức năng vận động dạ dày và tăng tiết axit, gây nên những cơn đau âm ỉ, nóng rát hoặc đau tức ở vùng thượng vị. Mặc dù những cảm giác khó chịu này thường chỉ kéo dài trong thời gian ngắn, nhưng trong một số trường hợp, chúng có thể trở nên dữ dội và kéo dài, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày.
• Loét dạ day: Loét dạ dày, xảy ra khi lớp niêm mạc dạ dày bị tổn thương kéo dài, dẫn đến sự hình thành của vết loét. Trong giai đoạn đầu, các vết loét nhỏ có thể không cần điều trị và có khả năng tự lành. Tuy nhiên, với những trường hợp vết loét lớn hơn, gây ra các triệu chứng rõ ràng, việc tìm kiếm sự chăm sóc y tế chuyên nghiệp từ các cơ sở y tế uy tín là cần thiết để có được chẩn đoán chính xác và hướng điều trị kịp thời. Điều này không chỉ giúp kiểm soát các triệu chứng mà còn ngăn chặn các biến chứng tiềm ẩn, đảm bảo sức khỏe lâu dài cho người bệnh.
• Trào ngược dạ dày - thực quản: Trào ngược dạ dày là tình trạng y khoa khiến axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng khó chịu. Mặc dù không dễ dàng điều trị hoàn toàn và có khả năng tái phát, nhưng việc tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị cùng với thay đổi lối sống và thói quen ăn uống có thể giúp kiểm soát hiệu quả tình trạng này. Sự điều chỉnh trong chế độ sống và dinh dưỡng là quan trọng để cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
• Ung thư dạ dày: Ung thư dạ dày bắt đầu từ sự phát triển bất thường của tế bào dạ dày, có thể tiến triển thành tổn thương ung thư dạng chồi sùi hoặc loét trong một khoảng thời gian dài. Đây là quá trình có thể mất từ vài tháng đến vài năm. Trong giai đoạn đầu, khối u thường khó phát hiện nếu không được tầm soát sớm. Ung thư dạ dày thường ảnh hưởng đến phần thân vị của dạ dày và khu vực giao nhau giữa dạ dày và thực quản, yêu cầu sự chú ý và phát hiện kịp thời để đảm bảo điều trị hiệu quả.
• Xuất huyết dạ dày: Xuất huyết dạ dày là một triệu chứng của nhiều bệnh lý đường tiêu hóa nguy hiểm, thường được nhận biết qua các dấu hiệu như nôn ra máu, phân đen hoặc phân có máu đỏ. Tuy nhiên, các dấu hiệu này không lúc nào cũng dễ nhận biết. Mức độ chảy máu và mức độ nghiêm trọng của bệnh lý có thể khác nhau, với một số trường hợp chảy máu nặng có thể đe dọa đến tính mạng. Việc nhận diện sớm các triệu chứng và điều trị kịp thời là quan trọng để ngăn chặn các rủi ro sức khỏe nghiêm trọng liên quan đến xuất huyết dạ dày.

Cách chăm sóc bảo vệ dạ dày khỏe mạnh

Những thức ăn người viêm loét dạ dày nên ăn:

• Sữa, trứng sẽ có tác dụng làm đệm trung hòa lượng axit có trong dạ dày. Sữa thì chúng ta nên uống sữa nóng; trứng nên ăn dưới dạng hấp hoặc là cho vào cháo, một tuần chỉ nên ăn từ 2-3 lần mỗi lần ăn khoảng 1-2 quả.

• Các thực phẩm có chứa nhiều đạm dễ tiêu: thịt lợn nạc, cá nạc, đặc biệt chúng ta nên dùng dưới dạng chế biến là luộc, hấp, kho để dễ hấp thu.

• Rau củ quả tươi: chọn các loại rau củ non, ưu tiên họ cải (cải bắp, củ cải, hoặc rau cải) vì rau họ này có chứa nhiều vitamin cho việc nhanh chóng liền các vết thương của đường tiêu hóa.

• Các loại thức ăn có chứa tinh bột ít mùi vị và dễ tiêu như là cơm, bánh mì, hoặc là các loại cháo, khoai củ nấu, hoặc luộc chín kỹ.

• Các loại dầu thực vật được chế biến từ các loại hạt như là dầu từ hạt hướng dương, dầu vừng, hay là dầu hạt cải, hoặc dầu đậu nành...

Duy trì cân nặng hợp lý: Duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm nguy cơ dịch dạ dày dư thừa và ợ hơi, ợ chua do thừa cân, béo phì. Kiểm soát cân nặng thông qua chế độ ăn uống và tập luyện có lợi cho sức khỏe dạ dày.

Không lạm dụng thuốc giảm đau: Hạn chế lạm dụng thuốc giảm đau để tránh ảnh hưởng xấu đến niêm mạc dạ dày, nguy cơ viêm loét dạ dày.

Luyện tập thể dục đều đặn: Luyện tập thể dục thường xuyên không chỉ tăng cường sức khỏe tổng thể mà còn phòng ngừa bệnh lý tiêu hóa

 Kiểm tra sức khỏe đều đặn: việc kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện và điều trị kịp thời các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, bảo vệ cơ thể khỏi nhiều bệnh lý nghiêm trọng

Lời kết

Dạ dày là cơ quan quan trọng trong hệ tiêu hóa. Vì thế, khi gặp phải những triệu chứng cảnh báo những bệnh lý ở dạ dày, bạn nên nhanh chóng đi khám để có biện pháp xử trí sớm, ngăn ngừa các biến chứng nặng.